Boekenpost stelde me in augustus per e-mail tien vragen over Ramkoers, in de rubriek 'Het debuut'. Les voilà, plus de antwoorden natuurlijk.
1. Wanneer dacht je: ik ga een boek schrijven?
Een jaar of veertig geleden. Het duurde alleen even voor het er was.
2. Waarom móést dit boek er komen?
Ik had het idee al langer, maar tijdens de coronacrisis werd het schrijven ineens een acute behoefte, als vluchtgedrag én als poging iets te doen met het gegeven van een wereldwijde ramp die mij van mijn geliefde scheidde.
3. Heb je een groot voorbeeld? Wie heeft je het meest geïnspireerd?
Mijn grootste voorbeeld is ongetwijfeld Diderot, van wie ik de roman Jacques de fatalist heb vertaald. Zijn speelsheid is ongeëvenaard, en zijn nogal irritante verteller heeft veel te weinig navolging gekregen. Maar ik ben vast ook beïnvloed door andere schrijvers in wier werk ik als hun vertaler langere tijd heb gewoond: Milan Kundera, Michel Houellebecq, Marcel Proust, Jean Echenoz, Régis Jauffret... Een grote inspiratiebron is ook het werk van Kafka, met zijn unieke combinatie van realistische en groteske elementen.
4. Hoe verliep het schrijfproces? Wat is er aangepast vergeleken bij je eerste opzet?
Ik wist voor ik begon dat ik een boek van precies 100 stukjes van elk 1000 woorden wilde schrijven, en heb daar helemaal in het begin een indeling voor gemaakt, die tijdens het schrijven nauwelijks is veranderd. Schrijven met zo’n vormbeperking geeft je paradoxaal genoeg veel vrijheid: het kader staat vast, daarbinnen is alles toegestaan. Vaak kwam ik op die manier in de buurt van wat de surrealisten ‘automatisch schrijven’ noemden, mijn pen (want ik schrijf op papier) ging zijn eigen weg en ik volgde gedwee. En als ik vastliep, maakte ik de reden van het vastlopen gewoon tot onderwerp van het stukje dat ik schreef: kermisherrie buiten op straat, boosheid om vermeend onrecht, gebrek aan inspiratie. Schrijven maakt niet gelukkig, maar soms scheelt het niet veel.
5. In hoeverre putte je voor het boek uit je eigen leven en ervaringen?
Ik gebruik schaamteloos anekdotes uit mijn eigen leven, al dan niet vervormd. Het maakt voor mij niet uit of iets waargebeurd of verzonnen is: als het maar werkt. Alles wordt door dezelfde mangel gehaald.
6. Heb je contact met andere schrijvers?
Ja, veel, door mijn werk als literair vertaler.
7. Was het moeilijk om een uitgever te vinden?
Nee. Ik publiceer al vijfentwintig jaar als vertaler bij De Arbeiderspers, en ook mijn essaybundel over Houellebecq is daar verschenen.
8. Ben je tevreden met de ontvangst?
Ja en nee. De meeste privéreacties van bekenden en onbekenden zijn erg leuk en positief, maar in de media is het boek nog niet echt opgepikt, afgezien van een mooi interview in Trouw. Misschien wekt het onderwerp wel verkeerde verwachtingen: een roman over een asteroïde die de aarde dreigt te gaan raken, dat belooft literair weinig goeds. Maar ik heb natuurlijk niet voor niets zo’n vrij absurd, onliterair onderwerp gekozen. Het geeft me veel ruimte om te spelen met de romanconventies. Daarom is het ondanks de flow waarmee het wordt verteld een verraderlijk boek. De diepte zit aan de oppervlakte, je kunt die makkelijk over het hoofd zien als je niet aandachtig leest.
9. Ben je al met een tweede boek bezig?
Ik maak aantekeningen en heb een plan, maar ben nog niet echt aan het schrijven. Het grootste probleem is dat ik er moeilijk tijd voor kan vrijmaken. Maar de titel staat al luid en duidelijk op papier: Babel.
10. Wat vind je de mooiste zin uit je boek, en waarom?
Ik denk niet graag in termen van mooiste of beste, alle zinnen in Ramkoers doen wat ze moeten doen. Maar ik heb erg veel plezier gehad in het componeren van de extreem lange slotzin van het tweede boekdeel, een ode aan Proust, waarin het einddoel van het boek én van de zin eindeloos lang wordt uitgesteld voordat dan toch het verlossende woord klinkt: ‘overwinning’. Een overwinning die natuurlijk maar relatief is, want er is nog altijd die asteroïde op ramkoers.
