Een fragment uit Ramkoers. De hoofdpersoon, fotograaf Jasper van den Berg, komt in het voetspoor van Julius Caesar door de Franse stad Vichy ('Veni, vidi, Vichy'), waarvan de beladen geschiedenis de verteller tot een lange mijmering aanzet. Ook een bekende Russische seriemoordenaar komt even om de hoek kijken.
Wie Vichy zegt, zegt oorlog zegt bezetting zegt Vrije Zone zegt Pétain. Maarschalk Pétain. Of laat ik hem in navolging van Lydie Salvayre maar gewoon Putain noemen, want hij bood zichzelf en Frankrijk veil aan Hitler-Duitsland (gezellig handjeschudden met de Führer in Montoire in het bijzijn van Generalfeldmarschall Wilhelm Keitel en Reichsminister des Auswärtigen Joachim von Ribbentrop, beide in Neurenberg tot de strop veroordeeld). De inmiddels vierentachtigjarige held van Verdun formuleerde het zelf overigens net iets anders in zijn roemruchte radiotoespraak van 17 juni 1940, de dag nadat hij de plek van Paul Reynaud als eerste minister had ingepikt: ‘Ik stel Frankrijk mijn persoon ter beschikking om haar rampspoed te verzachten.’ Zo gezegd, zo gedaan: 1) ondertekening van de wapenstilstand met de Duitsers in dezelfde treincoupé in Rothondes waar de wapenstilstand van 11 november 1918 was getekend; 2) verhuizing van de hoofdstad van het ‘vrije’ deel van Frankrijk naar Vichy, dat beschikte over veel leegstaande luxehotels vanwege de thermen, een hypermoderne telefooncentrale en een goede verbinding met Parijs; 3) overdracht door het Franse parlement (met 80 stemmen tegen en 569 voor) van de volledige constitutionele macht aan Putain; 4) afzetting, meteen de dag erna, van president Lebrun door diezelfde Putain, die zichzelf ook maar meteen tot staatshoofd kroonde, à la Poetin; 5) cultus rond de persoon van Putain, die zichzelf liet afbeelden als een soort Messiasfiguur; 6) ‘Nationale Revolutie’ tegen de nalatenschap van de Franse Revolutie van 1789, vervanging van de leus ‘Vrijheid-gelijkheid-broederschap’ door ‘Arbeid-gezin-vaderland’; 7) oproep van Putain tot samenwerking (‘collaboration’) met de Duitsers; 8) instelling van een Jodenstatuut naar Duits voorbeeld, arrestatie en deportatie van alle niet-Franse Joden (want verschil moet er zijn); 9) aanstelling van trawanten als Pierre Laval (eerste minister), Maurice Papon (secretaris-generaal voor deportatiezaken) en René Bousquet (politiechef), die het allemaal nicht gewusst hadden; 10) begin van de deportatie van de Franse Joden – hoewel Putain en kornuiten daar niet speciaal op uit waren, ze hadden tenslotte ook geprotesteerd tegen de deportatie van de Joden uit Elzas-Lotharingen (maar eerlijk is eerlijk, dat gebied was door Duitsland geannexeerd).
Is het niet wat gemakzuchtig om een held uit de Eerste Wereldoorlog hier zo omlaag te halen, op veilige afstand van het gebeurde en met het morele gelijk in elk geval tijdelijk aan je zijde? Ja, dat is het zeker. Het overgrote deel van de Fransen was dolblij toen de oude maarschalk Frankrijk zijn persoon ter beschikking stelde, dus de kans is levensgroot dat wij onder dezelfde omstandigheden precies zo zouden hebben gereageerd. Maar ja, er is altijd dat ene dorpje dat dapper weerstand blijft bieden aan de overheerser met zijn arische herrenmoral, dus zeker weten doe je het nooit. Misschien is de mate van immuniteit voor de recentste rechts-nationalistische luchtspiegelingen en complottheorieën een goede graadmeter?
